Συχνές Ερωτήσεις – Περιοδοντίτιδα

Ουλίτιδα είναι μια ασθένεια κατά την οποία τα ούλα ματώνουν, είναι συχνά κόκκινα και ίσως ευαίσθητα. Το κόκαλο των δοντιών δεν έχει επηρεαστεί.

Την ερώτηση αυτή μπορεί να την απαντήσει με απόλυτη ασφάλεια μόνο ο περιοδοντολόγος. Ωστόσο όλοι πρέπει να γνωρίζουμε ότι όταν τα ούλα ματώνουν από μόνα τους ή κατά το πλύσιμο των δοντιών αυτό είναι κάτι παθολογικό και χρήζει εξέτασης από κάποιον ειδικό (περιοδοντολόγο ή το λιγότερο οδοντίατρο).

Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί εκτός από αίμα να διαπιστώσουμε πτώση στα ούλα, κακή αναπνοή, δόντια που κουνιούνται, δόντια που έχουν μετακινηθεί από τη θέση τους. Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις ο ενδεδειγμένος να απαντήσει είναι ο περιοδοντολόγος.

Η περιοδοντίτιδα είναι μια ασθένεια που συχνά δεν γίνεται αντιληπτή από τους πάσχοντες. Το πρώτο σύμπτωμα της είναι η αιμορραγία από τα ούλα. Πολλοί ωστόσο δεν αντιλαμβάνονται το αίμα κατά το βούρτσισμα γιατί περιμένουν να δουν ακατάσχετη αιμορραγία, ενώ συνήθως πρόκειται για κάποιες στάλες αίματος πάνω στα δόντια το οποίο δεν παύει να είναι παθολογικό.

Επιπλέον στους καπνιστές το σύμπτωμα αυτό της αιμορραγίας είναι ελαττωμένο έως και ανύπαρκτο καθώς το κάπνισμα προκαλεί αγγειοσύσπαση.

Ο περιοδοντολόγος είναι ένας εξειδικευμένος οδοντίατρος που ασχολείται αποκλειστικά με τη διάγνωση, θεραπεία και πρόληψη των νόσων του περιοδοντίου. Προκειμένου να αποκτήσει τον τίτλο της ειδικότητας πρέπει να φοιτήσει επιπλέον τρία χρόνια μετά την ολοκλήρωση των σπουδών της γενικής οδοντιατρικής.

Η πρωταρχική αιτία της περιοδοντίτιδας είναι μικροβιακή. Τα μικρόβια χτίζουν αποικίες πάνω στα δόντια και μεταξύ ούλων και δοντιών και δημιουργούν τη λεγόμενη μικροβιακή πλάκα. Η μικροβιακή πλάκα αν και σχηματίζεται σε όλους, δεν προκαλεί σε όλους πρόβλημα.

Το αν θα προκληθεί περιοδοντίτιδα εξαρτάται από τη συχνότητα και τον τρόπο καθαρισμού των δοντιών, από τη συχνότητα επίσκεψης στον οδοντίατρο, από το κάπνισμα, από την εξατομικευμένη γενετική προδιάθεση και ακόμα από κάποιες ασθένειες όπως ο σακχαρώδης διαβήτης (‘σάκχαρο’).

Η απάντηση είναι όχι η περιοδοντίτιδα δεν είναι κολλητική αλλά μπορεί να είναι κληρονομική.

Το κάπνισμα είναι γεγονός ότι προκαλεί περιοδοντίτιδα. Επιπλέον τα αποτελέσματα της θεραπείας περιοδοντίτιδας είναι σίγουρα καλύτερα σε έναν μη καπνιστή από ότι σε έναν καπνιστή. Ωστόσο και οι καπνιστές θα ωφεληθούν πολύ από τη θεραπεία. Θα πρέπει απλά να έχουν κατά νου ότι έχουν έναν επιπλέον παράγοντα κινδύνου – το κάπνισμα- ενώ αν επιλέξουν να το διακόψουν, αυτομάτως ωφελούνται από τη θεραπεία εξίσου με τους μη καπνίζοντες ανεξάρτητα από τα χρόνια και την ποσότητα που κάπνιζαν.

Το πόσο «γερά» είναι τα δόντια έχει να κάνει με το πόσο εύκολα χαλάνε (τερηδονίζονται) και όχι με την οστική τους στήριξη και την περιοδοντίτιδα. Με άλλα λόγια δόντια χαλασμένα από τερηδόνα μπορεί να έχουν πολύ καλή οστική στήριξη και να μην πάσχουν από περιοδοντίτιδα και δόντια χωρίς τερηδόνα να έχουν ελάχιστη οστική στήριξη και να κινδυνεύουν να πέσουν από το στόμα.

Ναι θεραπεύεται. Ωστόσο συχνά υπάρχει η εξής παρεξήγηση: Πολλοί ασθενείς περιμένουν ότι μετά τη θεραπεία δεν θα χρειαστεί να ασχοληθούν ξανά με τα ούλα τους, γιατί θεωρούν ότι αφού η περιοδοντίτιδα προκαλείται κατά βάση από μικρόβια θα θεραπεύεται ακριβώς όπως συμβαίνει μετά από θεραπεία μιας γρίπης, γαστρεντερίτιδας κλπ.

Αυτό δυστυχώς δεν ισχύει. Αυτό γιατί η περιοδοντίτιδα δεν προκαλείται μόνο από μικρόβια αλλά σχετίζεται και με τον ξενιστή (δηλαδή τον άνθρωπο που πάσχε) και με την ανοσολογική του απόκριση στην μικροβιακή προσβολή. Επιπλέον, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες αιτιολογικοί ή και  προδιαθεσικοί όπως το κάπνισμα, η γενετική προδιάθεση, στοματική υγιεινή και ακόμα και κάποιες παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης οι οποίοι μπορούν να περιπλέξουν την κλινική εικόνα του ασθενούς.

Έτσι μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας πρέπει να γίνει σαφές στους ασθενείς με περιοδοντίτιδα ότι θα πρέπει να ακολουθήσουν μια διαδικασία συντήρησης εφόρου ζωής. Αυτό θα περιλαμβάνει επαγγελματικό καθαρισμό και επαναληπτική εντοπισμένη ριζική απόξεση σε τακτά χρονικά διαστήματα που θα καθορίζονται από τον περιοδοντολόγο ( συνήθως ανά τρίμηνο ή τετράμηνο).

Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας έχει καταρχήν να κάνει με την βαρύτητα της νόσου. Συνεπώς αφού γίνει η περιοδοντολογική εξέταση από τον περιοδοντολόγο και εκτιμηθεί η κατάσταση, θα αποφασισθεί και η θεραπεία για την κάθε ξεχωριστή περίπτωση.

Στο πλείστο των περιπτώσεων, η θεραπεία της περιοδοντίτιδας περιλαμβάνει στοματική υγιεινή και έναν ειδικό καθαρισμό στα δόντια κάτω από τα ούλα που ονομάζεται ριζική απόξεση. Επιπλέον μπορεί να περιλαμβάνει μικρές επεμβάσεις σε περιοχές του στόματος.

Μετά τη θεραπεία της περιοδοντίτιδας και προκειμένου να διατηρηθεί το θεραπευτικό αποτέλεσμα απαιτούνται συχνοί επανέλεγχοι και επαγγελματικός καθαρισμός ανά τακτά χρονικά διαστήματα

Πρέπει να ξεκαθαριστεί ότι καμία οδοντόκρεμα και κανένα στοματικό διάλυμα μπορεί να θεραπεύσει την περιοδοντίτιδα ή να την προλάβει. Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας είναι συγκεκριμένη και προσφέρεται από ειδικούς. Η πρόληψη έχει να κάνει, ανάμεσα σε άλλα, και με τη φροντίδα της στοματικής υγιεινής, η οποία επιτυγχάνεται με σωστό καθημερινό βούρτσισμα και χρήση οδοντικού νήματος ή/ και ειδικών μεσοδοντίων. Οι οδοντόκρεμες και τα στοματικά διαλύματα έχουν βοηθητικό ρόλο στη στοματική υγιεινή και δεν μπορούν σε καμία περίπτωση να αντικαταστήσουν την οδοντόβουρτσα, το νήμα και τα μεσοδόντια βουρτσάκια.

Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να χρησιμοποιούμε οδοντόκρεμα ή και στοματικό διάλυμα. Και μπορούμε και πρέπει να χρησιμοποιούμε οδοντόκρεμα καταρχήν για την αίσθηση φρεσκάδας και καθαριότητας που αφήνει και έπειτα γιατί σχεδόν όλες οι οδοντόκρεμες του εμπορίου περιέχουν φθόριο, μια ουσία σημαντική για την ενδυνάμωση του σμάλτου του δοντιού και την προστασία από την τερηδόνα. Σε ότι αφορά το στοματικό διάλυμα, να πούμε πάλι πως ο ρόλος του είναι επικουρικός. Δεν μπορεί αυτό κάθε αυτό να θεραπεύσει ή να προστατεύσει, αλλά η καθημερινή χρήση του προσδίδει σε πολλούς μια ευχάριστη γεύση και αναπνοή που είναι επιθυμητή.

Να τονίσουμε σε αυτό το σημείο ότι κάποια συγκεκριμένα στοματικά διαλύματα, που παρέχονται μόνο από φαρμακεία και περιέχουν ένα ισχυρό αντιμικροβιακό τη χλωρεξιδίνη, δεν ενδείκνυνται για χρόνια χρήση. Συνήθως αυτά συνταγογραφούνται από τον περιοδοντολόγο για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα κατά τη διάρκεια κάποιας θεραπείας ή μετά από κάποια χειρουργική επέμβαση. Σε αυτήν την περίπτωση θα πρέπει να ακολουθήσουμε πιστά τις οδηγίες που δόθηκαν γιατί αλόγιστη χρήση τους μπορεί να επιφέρει διάφορα προβλήματα όπως χρώση των δοντιών και της γλώσσας, περισσότερες τρυγιακές εναποθέσεις, μεταλλική γεύση και ακόμα ανθεκτικότητα των ίδιων των μικροβίων και αδυναμία της αντιμικροβιακής ουσίας να δράσει στο μέλλον.

Όχι δεν θα πονάτε. Ο περιοδοντολόγος θα φροντίσει για αυτό παρέχοντας τοπική αναισθησία στην περιοχή.

Μετά τη συντηρητική θεραπεία (ριζική απόξεση) συνήθως δεν υπάρχει κάποια ιδιαίτερη δυσανεξία από την πλειονότητα των ασθενών. Οι περισσότεροι δεν έχουν καμία απολύτως ενόχληση, ενώ οι λίγοι που ενοχλούνται τις πρώτες ώρες, καλύπτονται πλήρως με ένα απλό παυσίπονο παρακεταμόλης (τύπου Depon). Ιδιαίτερος περιορισμός ως προς το φαγητό δεν υπάρχει. Αλλά δίδεται η συμβουλή στους ασθενείς να περιμένουν πρώτα να ξεμουδιάσουν και μετά να φάνε ώστε να μην τραυματιστούν κατά λάθος (πχ να δαγκώσουν την γλώσσα ή τα χείλη τους λόγω έλλειψης αίσθησης από την αναισθησία). Επίσης, δίδεται ως συμβουλή να αποφευχθεί η λήψη πολύ σκληρών ή τραγανών τροφών τα οποία θα μπορούσαν να θρυμματιστούν και τα μικρά θρύμματα να εισχωρήσουν μέσα στα ούλα και να προκαλέσουν σε κάποιες σπάνιες περιπτώσεις τραυματισμό ή ακόμα και φλεγμονή. Μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις που έχει χρησιμοποιηθεί αεροστίλβωση δίδεται επιπλέον η  συμβουλή στους ασθενείς να αποφευχθεί  για 1 έως 2 ώρες η κατανάλωση κάποιων τροφών που μπορεί να προκαλέσουν χρώση στα δόντια όπως καφές, τσάι, αναψυκτικά τύπου cola, κόκκινα φρούτα, κόκκινα λαχανικά και κόκκινο κρασί και οπωσδήποτε το κάπνισμα. Αυτό που συνήθως αναμένεται πάντως μετά από τη θεραπεία ριζικής απόξεσης είναι ευαισθησία των δοντιών (ριζών) κυρίως στο κρύο νερό. Αυτή η ευαισθησία είναι παροδική (περνάει συνήθως μετά από κάποιες ημέρες ή εβδομάδες). Ο περιοδοντολόγος μπορεί να σας συστήσει κάποιο ειδικό ζελέ για τρίψιμο των δοντιών μετά το βραδινό βούρτσισμα, το οποίο βοηθάει στο να περάσει αυτή η ευαισθησία πιο γρήγορα. Τα ζελέ αυτά περιέχουν φθόριο σε μεγάλη περιεκτικότητα, το οποίο ενδυναμώνει τη ρίζα του δοντιού απέναντι σε ερεθίσματα κρύου.

Για εκείνους που υποβάλλονται σε κάποιες χειρουργικές επεμβάσεις τα πράγματα είναι λίγο διαφορετικά. Η δυσανεξία είναι μεγαλύτερη, αλλά τα αντιφλεγμονώδη που έχει συνταγογραφήσει ο περιοδοντολόγος εφόσον λαμβάνονται σωστά καλύπτουν από θέμα μετεγχειρητικού πόνου. Το φαγητό θα πρέπει να είναι μαλακής σύστασης και όχι ζεστό για κάποιες ημέρες μετά την επέμβαση. Συγκεκριμένες μετεγχειρητικές οδηγίες θα δοθούν οπωσδήποτε αναλυτικά και γραπτά στον καθένα που πρόκειται να υποβληθεί σε κάποια επέμβαση τέτοιου είδους.

Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες. Αρχικά το πρώτο στάδιο θεραπείας (η συντηρητική θεραπεία) κατά μέσο όρο θα διαρκέσει ενάμιση μήνα. Από εκεί και έπειτα αν ο περιοδοντολόγος κρίνει ότι πρέπει να ακολουθήσει και χειρουργική θεραπεία το χρονικό διάστημα που θα διαρκέσει εξαρτάται από τον αριθμό των επεμβάσεων που θα χρειαστούν και από το πόσο συχνά επιθυμεί ο ίδιος ο πάσχων να υποβάλλεται σε κάποια επέμβαση. Ένα συνηθισμένο χρονικό διάστημα ανάμεσα σε δύο επεμβάσεις είναι ένας με  δύο μήνες.

Το τελικό αποτέλεσμα σε περίπτωση μη θεραπείας της περιοδοντίτιδας είναι αρχικά να «πέσουν» τα δόντια και αυτό γιατί χάνουν την οστική τους στήριξη (με πιο απλά λόγια καταστρέφεται το κόκαλο που τα στηρίζει γύρω από αυτά). Οι προεκτάσεις του να χαθούν τα δόντια είναι προφανείς στην ποιότητα ζωής του σύγχρονου ανθρώπου: χωρίς δόντια δεν μπορούμε να απολαύουμε το φαγητό, δεν μπορούμε να μιλήσουμε σωστά, δεν μπορούμε να χαμογελάσουμε και να κοινωνικοποιηθούμε. Βέβαια θα αντικρούσει κάποιος λέγοντας ότι δεν μένει πλέον κανείς χωρίς δόντια γιατί υπάρχουν οι οδοντοστοιχίες και ακόμα καλύτερα τα οδοντικά εμφυτεύματα που δίνουν τη λύση όταν δεν έχουμε καθόλου δόντια. Αυτό είναι ένα γεγονός αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι στην περίπτωση που τα δόντια χάθηκαν λόγω περιοδοντίτιδας, έχει χαθεί και το κόκαλο γύρω από αυτά , πράγμα που στην περίπτωση των οδοντοστοιχιών δυσχεραίνει αρκετά τη συγκράτηση ή και την ευστάθεια τους. Στην περίπτωση δε των εμφυτευμάτων όταν έχει χαθεί κόκαλο λόγω περιοδοντίτιδας, πολύ συχνά θα απαιτηθούν εξειδικευμένες τεχνικές ανάπλασης του οστού που αυξάνουν το κόστος και τη διάρκεια θεραπείας και την ταλαιπωρία των ασθενών. Επιπλέον να προσθέσουμε ότι και τα εμφυτεύματα μπορεί να προσβληθούν από αντίστοιχη ασθένεια της περιοδοντίτιδας (λέγεται περιεμφυτευματίτιδα). Έτσι το να μην αναζητήσει κάποιος θεραπεία για να σώσει τα δόντια του, γιατί σκέφτεται να βάλει εμφυτεύματα, είναι το λιγότερο παράλογο , τη στιγμή και που τα εμφυτεύματα μπορούν να νοσήσουν από την ίδια ασθένεια.

Εκτός από τις επιπτώσεις της περιοδοντίτιδας στην στοματική κοιλότητα, υπάρχουν και σημαντικές προεκτάσεις στη γενικότερη υγεία. Η περιοδοντίτιδα έχει βρεθεί ότι συνδέεται με το σακχαρώδη διαβήτη με ένα αμφίρροπο τρόπο: το σάκχαρο προκαλεί περιοδοντίτιδα αλλά και η περιοδοντίτιδα απορυθμίζει το επίπεδο ρύθμισης του σακχάρου στο αίμα (με απλά λόγια ενώ κάνουμε όλα όσα πρέπει για να «ρίξουμε» το σάκχαρο: λήψη φαρμάκων, δίαιτα, άσκηση, αυτό δεν πέφτει λόγω αθεράπευτης περιοδοντίτιδας). Η περιοδοντίτιδα επίσης έχει ενοχοποιηθεί για αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων και εμφράγματος του μυοκαρδίου. Τέλος σε περίπτωση που μια γυναίκα είναι έγκυος και πάσχει από περιοδοντίτιδα που δεν έχει θεραπεύσει αυτό έχει συνδεθεί με πρόωρα και λιπόβαρη νεογνά. Δεν είναι λοιπόν τυχαίο που οι αρχαίοι Έλληνες έλεγαν ότι η υγεία αρχίζει από το στόμα.

Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας θα πρέπει να προηγηθεί οπωσδήποτε των προσθετικών εργασιών (στεφανών και γεφυρών) που χρειάζονται στο στόμα και αυτό για διάφορους λόγους. Καταρχήν γιατί αν δεν υποχωρήσει η φλεγμονή στα ούλα πριν τοποθετηθούν οι γέφυρες και θήκες, η φλεγμονή θα επιδεινωθεί. Έπειτα η γραμμή των ούλων μετά την θεραπεία της περιοδοντίτιδας θα είναι σε διαφορετικό επίπεδο από ότι πριν, με αποτέλεσμα αν προηγηθεί η κατασκευή των προσθετικών εργασιών να αποκαλυφθεί και το όριο τους.

Αν έχετε χαλασμένα δόντια και χρειάζεστε σφραγίσματα και πάλι συνήθως αυτά έπονται της θεραπείας της περιοδοντίτιδας εκτός και αν το δόντι πονάει. Σε αυτήν την περίπτωση το δόντι μπορεί να χρειάζεται και ενδοδοντική θεραπεία (απονεύρωση) η οποία θα προηγηθεί.

Απόλυτη πρόληψη για την περιοδοντίτιδα δεν υπάρχει δεδομένου ότι προκαλείται και από κληρονομικούς παράγοντες. Μπορούμε όμως να επέμβουμε έως ένα βαθμό και να προλάβουμε ή το λιγότερο να καθυστερήσουμε την εμφάνιση της ασθένειας αυτής. Και οπωσδήποτε μπορούμε να διατηρήσουμε τα δόντια παρόλη την περιοδοντίτιδα (με σωστή πρόληψη και φροντίδα).

Το πρώτο μέλημα μας πρέπει να είναι η φροντίδα της στοματικής υγιεινής με σωστό βούρτσισμα και χρήση οδοντικού νήματος ή ειδικών μεσοδοντίων σε καθημερινή βάση. Το δεύτερο μέλημα μας να είναι οι τακτές επισκέψεις σε οδοντίατρο ( δύο φορές το χρόνο) για επαγγελματικό καθαρισμό. Ο οδοντίατρος συνήθως είναι ο πρώτος που αντιλαμβάνεται ότι υπάρχει περιοδοντίτιδα και παραπέμπει σε ειδικό. Σε περίπτωση που έχουμε την παραμικρή αμφιβολία μπορούμε κατευθείαν να αποτανθούμε σε περιοδοντολόγο για εκτίμηση της περιοδοντικής κατάστασης του στόματος. Τέλος για να προλάβουμε την περιοδοντίτιδα (και πολλά αλλά δεινά) καλό θα ήταν να μην καπνίζουμε.

Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως μετά την θεραπεία της περιοδοντίτιδας πρέπει να ακολουθήσουμε ένα πρόγραμμα συντήρησης που θα περιλαμβάνει επαγγελματικό καθαρισμό και εντοπισμένη ριζική απόξεση σε τακτά χρονικά διαστήματα που θα ορίσει ο περιοδοντολόγος. Δεν σημαίνει ότι κάνοντας μια θεραπεία περιοδοντίτιδας δεν θα χρειαστεί να ασχοληθούμε ποτέ ξανά με τα ούλα μας. Δεδομένου ότι η ασθένεια αυτή είναι πολυπαραγοντική, χρήζει παρακολούθησης από ειδικό εφόρου ζωής. Αυτό πολλές φορές τρομάζει και απωθεί τον κόσμο. Η αλήθεια είναι όμως ότι αυτό γίνεται , γιατί συχνά ψάχνουμε μια δικαιολογία να τα παρατήσουμε και οι συχνοί έλεγχοι είναι μια τέτοια εύκολη δικαιολογία. Θα πρέπει πάντως να αναλογιστούμε πως η συχνότητα επίσκεψης για καθαρισμό ενός ανθρώπου χωρίς περιοδοντίτιδα είναι δύο φορές το χρόνο. Το να πρέπει λοιπόν ένας ασθενής με περιοδοντίτιδα να κάνει κάτι αντίστοιχο λίγο πιο συχνά (τρεις ή σπάνια τέσσερις φορές το χρόνο) δεν είναι τόσο φοβερά πιο δύσκολο.

Επιπλέον προκειμένου το αποτέλεσμα της θεραπείας να συντηρηθεί δεν θα πρέπει οι ασθενείς με περιοδοντίτιδα να αμελούν τη στοματική τους υγιεινή, καλό θα ήταν να διακόψουν ή να ελαττώσουν το κάπνισμα και σε περίπτωση που πάσχουν από κάποιο νόσημα που συνδέεται με την περιοδοντίτιδα (όπως ο σακχαρώδης διαβήτης) θα πρέπει να το θέτουν και αυτό υπό έλεγχο.

Αν οι ασθενείς με περιοδοντίτιδα εφαρμόζουν όλα τα παραπάνω , η πιθανότητα να υπάρξει πρόβλημα είναι εξαιρετικά μικρή (αλλά και αν υπάρξει θα μπορεί να επιλυθεί με κάποια επαναληπτική θεραπεία).

Να τονίσουμε ότι κάποιος που πάσχει από περιοδοντίτιδα πρέπει να καθαρίζει τα δόντια του πιο συχνά από κάποιον χωρίς περιοδοντίτιδα. Επιπλέον δεν αρκεί ένας απλός καθαρισμός αλλά χρειάζεται και επαναληπτική εντοπισμένη ριζική απόξεση. Συνεπώς ο πλέον κατάλληλος να προσφέρει αυτήν την συντήρηση είναι ο περιοδοντολόγος. Σε ορισμένες όμως περιπτώσεις  ο περιοδοντολόγος μπορεί να προτείνει στον ασθενή να κάνει λιγότερο συχνά την επαναληπτική εντοπισμένη ριζική απόξεση και να πηγαίνει ενδιάμεσα στον οδοντίατρο του για απλούς καθαρισμούς